INS વિક્રાંત નેવી મળ્યા બાદ હવે ભારતના ત્રીજા એરક્રાફ્ટ કેરિયર INS વિશાલની ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. 2 સપ્ટેમ્બરના રોજ દેશ નિર્મિત યુદ્ધ જહાજ INS વિક્રાંત નૌકાદળમાં જોડાઈ ગયું છે, પરંતુ હિંદ મહાસાગરમાં ચીનની નૌકાદળની વધતી જતી દખલનો સામનો કરવા માટે દેશ માટે ત્રીજા જહાજની જરૂરિયાત પણ વધી ગઈ છે.
INS વિશાલ ભારતનું ત્રીજું એરક્રાફ્ટ કેરિયર હશે. સંસ્કૃતમાં વિશાલ શબ્દનો અર્થ ભવ્ય થાય છે. INS વિક્રાંત પછી ભારતમાં બનેલ આ બીજું એરક્રાફ્ટ કેરિયર હશે. વિક્રાંતની જેમ વિશાલને પણ ભારતીય નૌકાદળના કોચીન શિપયાર્ડ લિમિટેડમાં બનાવવાની યોજના છે.
INS વિશાલનું વજન 65 હજાર ટન હોવાની અપેક્ષા છે, એટલે કે તે ભારતનું સૌથી મોટું એરક્રાફ્ટ કેરિયર હશે. INS વિક્રમાદિત્ય અને વિક્રાંતનું વજન લગભગ 45 હજાર ટન છે. INS વિશાલ પર 55 ફાઈટર પ્લેન તૈનાત થવાની આશા છે. INS વિક્રમાદિત્ય પર લગભગ 35 અને વિક્રાંત પર 30 ફાઇટર પ્લેન તૈનાત કરી શકાય છે.
ભારત પાસે હાલમાં બે એરક્રાફ્ટ કેરિયર છે – INS વિક્રમાદિત્ય અને INS વિક્રાંત. INS વિક્રાંત, જે 2 સપ્ટેમ્બરે નૌકાદળમાં જોડાયું હતું, તે દેશમાં બનેલું પ્રથમ અને સૌથી મોટું એરક્રાફ્ટ કેરિયર છે.
વિક્રાંત પહેલા ભારત પાસે INS વિક્રમાદિત્યના રૂપમાં એકમાત્ર એરક્રાફ્ટ કેરિયર હતું. વિક્રમાદિત્યનું નિર્માણ રશિયન પ્લેટફોર્મ પર થયું હતું.
આ પણ વાંચો:અટલ બ્રિજ: સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ પર અમદાવાદનું સૌથી નવું આકર્ષણ
INS વિશાલ પ્રોજેક્ટ શું છે?
મે 2012માં, નેવી ચીફ એડમિરલ નિર્મલ વર્માએ કહ્યું હતું કે દેશમાં બીજા એરક્રાફ્ટ કેરિયરનું નિર્માણ કરવામાં આવનાર છે તેના માટે અભ્યાસ ચાલુ છે.
2012માં જ INS વિશાલના ડિઝાઈન સ્ટેજનું કામ નૌકાદળના નેવલ ડિઝાઈન બ્યુરો દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
શરૂઆતમાં, નેવીએ ડિઝાઇનિંગ માટે કોઈ દેશની મદદ લેવાની યોજના નહોતી કરી, પરંતુ પછીથી આ માટે રશિયન એરક્રાફ્ટની ડિઝાઇનની મદદ લેવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું.
અહેવાલો અનુસાર, 2013 માં, નેવીએ INS વિશાલ પર ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક એરક્રાફ્ટ લોન્ચ સિસ્ટમ (EMALS) સ્થાપિત કરવા માટે યુએસ સરકારનો સંપર્ક કર્યો હતો.
2015માં ઓબામાના પ્રમુખપદ દરમિયાન અમેરિકાએ કહ્યું હતું કે તે ભારતને EMALS અને અન્ય ટેક્નોલોજીઓ વેચવાના પક્ષમાં છે.
2015માં જ નેવીએ INS વિશાલની ડિઝાઇન માટે બ્રિટન, ફ્રાન્સ, અમેરિકા અને રશિયા એમ ચાર દેશોની સંરક્ષણ કંપનીઓનો સંપર્ક કર્યો હતો. નેવીએ આ કંપનીઓ પાસેથી યુદ્ધ જહાજોની તકનીકી અને કિંમત સંબંધિત માહિતી માંગી હતી.
ઓગસ્ટ 2015 માં, ભારત અને યુએસએ INS વિશાલની ડિઝાઇન અને વિકાસ માટે સંયુક્ત કાર્યકારી જૂથની રચના કરી.
ઓક્ટોબર 2017માં રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે INS વિશાલ માટે ભારતમાં EMALS ટેક્નોલોજીના ટ્રાન્સફરને મંજૂરી આપી હતી.
ડિસેમ્બર 2018 માં, નેવી ચીફ સુનીલ લાંબાએ કહ્યું હતું કે INS વિશાલ માટેની યોજના આગળ વધી ગઈ છે અને આગામી ત્રણ વર્ષમાં જહાજનું નિર્માણ શરૂ થવાની સંભાવના છે.
એપ્રિલ 2021 માં, નેવીએ નિર્ણય કર્યો કે તે હવે INS વિક્રમાદિત્યના સ્થાને INS વિશાલ લાવશે.
નવેમ્બર 2021 માં, નેવીએ INS વિશાલની ડિઝાઇનમાં થોડો ફેરફાર કરવા માટે ચર્ચાઓ શરૂ કરી.
આમાં, INS વિશાલને માનવરહિત અને માનવરહિત બંને વિમાનોના લેન્ડિંગની ડિઝાઇન અને વર્તમાન કદ (65 હજાર ટન) સહેજ ઘટાડવા માટે વિચારણા કરવામાં આવી હતી. કદ ઘટાડવાથી વજન, ખર્ચ અને વાહક બનાવવા માટે લાગતો સમય ઘટશે.
એપ્રિલ 2022માં, ભારત હેવી ઈલેક્ટ્રિકલ્સ લિમિટેડ (BHEL) એ INS વિશાલ ખાતે ઈલેક્ટ્રિક સિસ્ટમના સંબંધમાં જનરલ ઈલેક્ટ્રિકની માલિકીની બ્રિટિશ અને ફ્રેન્ચ કંપની GE પાવર સાથે કરાર કર્યો હતો.
INS વિશાલ માટે સંરક્ષણ અંગેની સ્થાયી સંસદીય સમિતિએ ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં કહ્યું હતું કે ભારતીય દ્વીપકલ્પની બંને બાજુએ લાંબા દરિયાકિનારા અને પ્રતિકૂળ પડકારોને કારણે ત્રીજા એરક્રાફ્ટ કેરિયરની તાત્કાલિક જરૂરિયાત છે.
આ જ સમિતિએ આ વર્ષે માર્ચમાં લોકસભામાં રજૂ કરાયેલા અન્ય એક અહેવાલમાં નેવીની યોજનાઓ સમજાવતી વખતે ‘સ્વદેશી એરક્રાફ્ટ કેરિયર-2’નો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. નેવી ઈચ્છે છે કે દેશ પાસે દરેક સમયે ઓછામાં ઓછા ત્રણ યુદ્ધ જહાજો હોય, જેથી જો કોઈને સમારકામની જરૂર હોય તો પણ બે હંમેશા સેવામાં હોય.
INS વિશાલ ક્યારે તૈયાર થશે?
આઈએનએસ વિશાલની ચર્ચા લગભગ એક દાયકા પહેલા શરૂ થઈ હતી. શરૂઆતમાં તે 2020 સુધીમાં નૌકાદળમાં સામેલ થવાની આશા હતી, પરંતુ વિવિધ કારણોસર આ પ્રોજેક્ટ શરૂ થઈ શક્યો નહીં.
2018 માં, નેવીએ તેનું નિર્માણ કાર્ય 2021 સુધીમાં શરૂ થવાની સંભાવના વ્યક્ત કરી હતી. હવે તે 2030 સુધીમાં નેવીમાં જોડાય તેવી શક્યતા છે.
ભારતને શા માટે INS વિશાલની જરૂર છે?
ભારતને દરિયાની સુરક્ષા માટે સૌથી વધુ એરક્રાફ્ટ કેરિયર્સની જરૂર છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, ભારતની આસપાસના દરિયાઈ વિસ્તારોમાં, ખાસ કરીને હિંદ મહાસાગરમાં ચીનની પહોંચ વધી છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત માટે એરક્રાફ્ટ કેરિયર્સ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે.
અત્યાર સુધી ચીન પાસે લિયાઓનિંગ અને શેનડોંગ નામના બે એરક્રાફ્ટ કેરિયર હતા અને આ વર્ષે જૂનમાં તેણે તેનું ત્રીજું એરક્રાફ્ટ કેરિયર ફુજીયાન પણ લોન્ચ કર્યું છે. ચીનમાં બનેલું અને CATOBER ટેક્નોલોજીથી સજ્જ આ ચીનનું પહેલું યુદ્ધ જહાજ છે.
આ પણ વાંચો:પોલેન્ડના કબ્રસ્તાનમાં ‘ફિમેલ વેમ્પાયર’ની કબર મળી આવી
| હોમ પેજ | અહી ક્લિક કરો |
| વોટ્સએપ ગ્રુપમાં જોડાઓ | અહી ક્લિક કરો |