અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશોએ ચીન વિરુદ્ધ ઠરાવ લાવ્યા હતા.ભારત અને યુક્રેને ઉઇગર મુસ્લિમોના અત્યાચાર વિરુદ્ધના ઠરાવ પર વોટિંગ કરવાનું ટાળ્યું હતું, ચીન વિરુદ્ધના ઠરાવ પર 17 વિરુદ્ધ અને તરફેણમાં 19 મત પડ્યા હતા.
ભારતના કટ્ટર દુશ્મન ચીને કદાચ વિચાર્યું પણ નહીં હોય કે યુનાઈટેડ નેશન્સ કાઉન્સિલ (UNSC)માં તેની વિરુદ્ધ લાવવામાં આવેલા ઠરાવ પર ભારત ડ્રેગનની સાથે ઊભું રહેશે. કદાચ અમેરિકાએ પણ આ વાત પર વિશ્વાસ ન કર્યો હોય.
પરંતુ વિશ્વભરમાં ઝડપથી બદલાતા વૈશ્વિક રાજકીય અને વ્યૂહાત્મક માહોલમાં ભારતે કંઈક એવું કર્યું છે જેણે અમેરિકા અને ચીન સહિત આખી દુનિયાને ચોંકાવી દીધી છે. યુએનએચઆરસીમાં માનવાધિકાર ઉલ્લંઘનના મામલામાં અમેરિકા દ્વારા લાવવામાં આવેલા ચીન વિરુદ્ધના ઠરાવ પર વોટિંગ ન કરીને ભારતે શી જિનપિંગનો રસ્તો સરળ કર્યો. જેના કારણે ચીન વિરુદ્ધ લાવવામાં આવેલ આ પ્રસ્તાવને માત્ર બે વોટથી ફગાવી દેવામાં આવ્યો હતો.
અમેરિકા પણ ભારતની આ કૂટનીતિ સમજીને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયું છે.ભારતના આ પગલાથી શી જિનપિંગને પણ આશ્ચર્ય અને આશ્ચર્ય થશે. પહેલા તમને જણાવી દઈએ કે આ એવો કયો પ્રસ્તાવ હતો જેના પર ભારતે આડકતરી રીતે ચીનનું સમર્થન કરીને બધાને ચોંકાવી દીધા છે. શું ભારતનું આ પગલું અમેરિકા સાથેના સંબંધોને નબળા બનાવી શકે છે?
ઉઇગુર મુસ્લિમોના માનવાધિકાર ભંગનો પ્રસ્તાવ હતો
અમેરિકા સહિત પશ્ચિમી દેશોએ ચીનમાં ઉઇગર મુસ્લિમો વિરુદ્ધ અપરાધને લઈને UNHRCમાં આ પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. તેના પર 47 દેશો દ્વારા મતદાન થવાનું હતું. આમાં ભારત પણ સામેલ હતું. અમેરિકા સહિતના પશ્ચિમી દેશોને આશા હતી કે ભારત આ પ્રસ્તાવ પર અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશો સાથે ઉભું રહેશે, પરંતુ ભારતે એવું કર્યું નથી. પોતાની સ્વતંત્ર મુત્સદ્દીગીરી અપનાવતા ભારતે આ મુદ્દે મતદાન કરવાનું ટાળ્યું હતું. એક રીતે ભારતે આમ કરીને ચીન માટે સરળ બનાવ્યું. આવી સ્થિતિમાં ચીન સામેનો આ પ્રસ્તાવ માત્ર બે મતથી ફગાવી દેવામાં આવ્યો હતો. અમેરિકાના પ્રયાસ માટે આને મોટો ફટકો માનવામાં આવી રહ્યો છે. આ કારણે ભારત અને અમેરિકાના સંબંધો પર આંશિક અસર થવાની પણ શક્યતા છે.
ચીનના વિરોધમાં 17 અને તરફેણમાં 19 મત પડ્યા
માનહાનિ ઉલ્લંઘન કેસમાં ચીન વિરુદ્ધ લાવવામાં આવેલા આ ઠરાવ પર કુલ 47 દેશો મતદાન કરવાના હતા. જેમાંથી અમેરિકા, બ્રિટન, કેનેડા સહિત 17 એ ચીન વિરુદ્ધ વોટ આપ્યો. જ્યારે પાકિસ્તાન, UAE, ઇન્ડોનેશિયા, કતાર, ઉઝબેકિસ્તાન, સુદાન અને સેનેગલ સહિત 19 દેશોએ ચીનની તરફેણમાં મતદાન કર્યું હતું. એટલે કે અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશોના આ પ્રસ્તાવનો વિરોધ. તે જ સમયે, ભારત અને યુક્રેન સહિત 11 દેશોએ મતદાનમાં ભાગ લીધો ન હતો. અમેરિકા સહિત તમામ પશ્ચિમી દેશો આનાથી આશ્ચર્યચકિત છે. ભારતની સાથે યુક્રેને પણ ચીન વિરુદ્ધના પ્રસ્તાવ પર વોટ ન કરીને બધાને ચોંકાવી દીધા છે. અમેરિકાએ બ્રિટન અને કેનેડાની મદદથી આ પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો હતો. પરંતુ ચીન સામેનો આ પ્રસ્તાવ ભારત અને યુક્રેન સાથ ન આપવાને કારણે ફગાવી દેવામાં આવ્યો હતો.
હ્યુમન રાઈટ્સ કાઉન્સિલે સતામણીનો રિપોર્ટ રજૂ કર્યો હતો
ઑગસ્ટ 2022 માં, માનવ અધિકાર પરિષદે ચીન દ્વારા ઉઇગુર મુસ્લિમોના અત્યાચાર પર એક અહેવાલ રજૂ કર્યો. તેમાં હજારો ઉઇગુર મહિલાઓ, વૃદ્ધો, યુવાનો અને બાળકોની અટકાયત, કામ માટે વેતન ન આપવી અને જાતીય સતામણીનો સમાવેશ થાય છે. વર્ષ 2017માં પણ કાઉન્સિલે ચીન વિરુદ્ધ આવો જ રિપોર્ટ આપ્યો હતો. આ પછી આ પ્રસ્તાવ લાવવામાં આવ્યો હતો. જો આ ઠરાવ પસાર કરવામાં આવે તો ચીન પર અનેક પ્રકારના પ્રતિબંધો લાદવામાં આવી શકે છે. પરંતુ આવું ન થવાને કારણે ચીન ઘણી રાહત અનુભવી રહ્યું છે.
શા માટે ભારતે આ વ્યૂહરચના અપનાવી
આ પાછળનું કારણ હંમેશા ભારત દ્વારા યુએનએચઆરસીમાં કોઈપણ દેશની વિરુદ્ધ વોટ ન કરવાની દલીલ કરવામાં આવે છે. જો કે તેની પાછળ બીજા પણ ઘણા મોટા કારણો છે. તેથી ભારતે હેઠળ ચીનને આડકતરી રીતે સમર્થન આપ્યું છે. તે જ સમયે, ભારતનું આ પગલું અમેરિકા દ્વારા પાકિસ્તાનને સતત મદદ કરવા સામે સમાન સૂરમાં જવાબ માનવામાં આવી રહ્યું છે. કારણ કે ભારતના વિરોધ છતાં, અમેરિકા F-16 માટે 450 મિલિયન ડોલર આપ્યા બાદ અને તેને પોતાનો મુખ્ય ભાગીદાર ગણાવ્યા પછી પણ પાકિસ્તાનને અન્ય ઘણી રીતે મદદ કરી રહ્યું છે. આથી ભારતે પણ અમેરિકાના દુશ્મન ચીનને સમર્થન આપીને જવાબ આપ્યો છે.
ભારતમાં મુસ્લિમો પર અત્યાચાર ગુજારવાના આક્ષેપો કરનાર પાકિસ્તાન ચીનમાં ઉઇગર મુસલમાનોના અત્યાચારના મામલામાં પોતાના જ સમુદાયની સામે ઊભું દેખાયું. આ મામલામાં પાકિસ્તાને પીડિત મુસ્લિમોને સમર્થન આપ્યું નથી. પાકિસ્તાને યુએનએચઆરસીમાં અમેરિકાના પ્રસ્તાવની વિરૂદ્ધ મતદાન કર્યું અને ચીનને સમર્થન આપ્યું. આનાથી વિશ્વના મુસ્લિમો સામે પાકિસ્તાનનું બેવડું ચરિત્ર ખુલ્લું પડી ગયું છે.